ترخیص کالا از گمرک یکی از مهم‌ترین مراحل واردات است و کوچک‌ترین نقص در مدارک می‌تواند باعث تأخیر، افزایش هزینه و حتی توقف کامل فرآیند شود. بسیاری از واردکنندگان، مخصوصاً افراد تازه‌کار، دقیقاً نمی‌دانند چه مدارکی برای ترخیص بار لازم است و هرکدام چه نقشی در روند اداری دارند.
در این مقاله از ترخیص بار، یک چک‌لیست کامل، کاربردی و به‌روز از تمام مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا را ارائه می‌کنیم تا فرآیند واردات شما بدون مشکل انجام شود.
اهمیت داشتن مدارک کامل
زمانی‌که محموله وارد گمرک می‌شود، تمام اطلاعات آن باید با مدارک ارائه‌شده توسط واردکننده یکی باشد. هرگونه مغایرت—even جزئی—باعث تغییر مسیر کالا (به زرد یا قرمز)، توقف کار و هزینه‌های اضافی مثل انبارداری می‌شود.
بنابراین داشتن یک چک‌لیست معتبر، از اتلاف زمان و هزینه جلوگیری می‌کند.
مدارک لازم برای ترخیص کالا
۱. بارنامه (Bill of Lading یا Air Waybill)
بارنامه مهم‌ترین سند حمل است و اطلاعات زیر در آن ثبت می‌شود:
- نام فرستنده و گیرنده
- نوع کالا
- وزن و تعداد بسته‌ها
- روش حمل (هوایی، دریایی، زمینی)
بارنامه در گمرک به‌عنوان سند مالکیت محموله شناخته می‌شود.
۲. فاکتور خرید (Commercial Invoice)
فاکتور خرید باید حاوی اطلاعات زیر باشد:
- ارزش کالا
- تعداد و نوع کالا
- نام و اطلاعات فروشنده
- شرایط پرداخت
این سند پایه اصلی برای محاسبه حقوق ورودی، تعرفه و مالیات است.
۳. پکینگ لیست (Packing List)
لیست بسته‌بندی توضیح می‌دهد:
- هر بسته شامل چه کالایی است
- وزن خالص و ناخالص
- تعداد کارتن‌ها یا پالت‌ها
این سند برای بازرسی فیزیکی کالا در گمرک ضروری است.
۴. ثبت سفارش
هیچ کالایی بدون ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت قابل ترخیص نیست.
ثبت سفارش شامل:
- کد تعرفه
- کشور مبدأ
- نوع معامله
- ارزش داخلی کالا
این سند تأیید می‌کند که واردات کالا با قوانین جاری کشور همخوانی دارد.
۵. گواهی مبدأ (Certificate of Origin)
این سند نشان می‌دهد کالا در کدام کشور تولید شده است.
موارد استفاده آن:
- محاسبه تعرفه‌های ترجیحی
- جلوگیری از قاچاق و دور زدن تحریم‌ها
۶. قبض انبار
قبض انبار سندی است که توسط انبار گمرک صادر شده و تأیید می‌کند کالا به‌طور رسمی وارد محوطه گمرک شده است.
۷. اظهارنامه گمرکی
اظهارنامه گمرکی شامل اطلاعات کامل کالا، کد تعرفه، ارزش و نوع بسته‌بندی است. این سند توسط کارشناس رسمی تنظیم می‌شود و اساس فرآیند ارزیابی است.
۸. مجوزهای قانونی
برخی از کالاها برای ترخیص به مجوزهای خاص نیاز دارند، مانند:
- مجوز استاندارد
- مجوز بهداشت
- مجوز انرژی اتمی
- مجوز سازمان غذا و دارو
- مجوز وزارت صمت برای کالاهای خاص
عدم ارائه این مجوزها باعث توقف کامل ترخیص می‌شود.
۹. بیمه‌نامه حمل
بیمه‌نامه نشان می‌دهد کالا در طی حمل تحت پوشش بوده است.
در صورتی که بار آسیب دیده باشد، بیمه‌نامه برای تشکیل پرونده خسارت ضروری است.
۱۰. کارت بازرگانی
کارت بازرگانی معتبر شرط اصلی برای واردات و ترخیص کالا است.
شرایطی که باید رعایت شوند:
- اعتبار یک‌ساله
- نداشتن بدهی مالیاتی
- تطابق نام صاحب کارت با واردکننده
نکات مهم برای جلوگیری از تأخیر در ترخیص
- قبل از حمل کالا، تمام مدارک لازم را از فروشنده دریافت و کنترل کنید.
- حتماً کد تعرفه را دقیق انتخاب کنید؛ اشتباه در HS Code باعث مسیر قرمز می‌شود.
- لیست بسته‌بندی را با واقعیت تطبیق دهید تا در بازرسی مشکل ایجاد نشود.
- همیشه از فروشندگان معتبر مدارک کامل بخواهید تا نیازی به اصلاح سند نباشد.
- اگر کالا نیاز به مجوز دارد، قبل از رسیدن محموله به گمرک آن را تهیه کنید.
جمع‌بندی
ترخیص کالا فرایندی حساس و دقیق است و مدارک آن نقش تعیین‌کننده‌ای در سرعت و هزینه واردات دارند. با داشتن یک چک‌لیست کامل و رعایت استانداردهای گمرکی، می‌توان از توقف‌های بی‌مورد جلوگیری کرد.
اگر در روند تهیه مدارک لازم یا تکمیل اظهارنامه نیاز به کمک دارید، تیم ترخیص بار آماده ارائه مشاوره و انجام کامل فرایند ترخیص برای واردکنندگان است.